ศูนย์นวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว

คุณภาพและความสามารถในการเก็บรักษาของเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลืองภายหลังการปรับปรุงสภาพ

สมชาย ผะอบเหล็ก

วิทยานิพนธ์ (วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต เกษตรศาสตร์ (สาขาวิชาพืชไร่)) มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. 2543. 103 หน้า.

2543

บทคัดย่อ

            งานวิจัยมีวัตถุประสงค์เพื่อตรวจสอบผลกระทบของอุปกรณ์หรือเครื่องจักรกลในแต่ละขั้นตอนของโรงงานปรับปรุงสภาพเมล็ดพันธุ์  ที่มีต่อคุณภาพและความสามารถในการเก็บรักษาของเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลือง  ดำเนินการระหว่าง  ธันวาคม  2541  ถึง ตุลาคม  2542  ปลูกถั่วเหลืองที่แปลงนาของเกษตรกรโครงการผลิตเมล็ดพันธุ์หลักถั่วเหลืองฤดูแล้งของศูนย์วิจัยพืชไร่เชียงใหม่  แล้วนำเมล็ดพันธุ์มาทดลองที่โรงงานปรับปรุงสภาพเมล็ดพันธุ์และห้องปฏิบัติการวิทยาการเมล็ดพันธุ์  ศูนย์วิจัยพืชไร่เชียงใหม่  แบ่งเป็น  2  การทดลอง  คือ  ผลกระทบของโรงงานปรับปรุงสภาพต่อคุณภาพเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลือง  สจ.5  และเชียงใหม่  60 Sub plot  คือ  ขั้นตอนการปรับปรุงสภาพเมล็ดพันธุ์ในโรงงานปรับปรุงสภาพ  จำนวน  11  ขั้นตอน  และผลกระทบของโรงงานปรับปรุงสภาพต่อคุณภาพเมล็ดพันธุ์ระหว่างการเก็บรักษา  นำเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลืองจากการทดลองที่ 1  มาเก็บรักษา  วางแผนการทดลองแบบ   Split  split  plot  design  มี  4 ซ้ำ  Main  plot  คือ  ขั้นตอนการปรับปรุงสภาพ  11  ขั้นตอน  Sub  plot  คือ  สภาพการเก็บรักษาในสภาพอุณหภูมิห้องและสภาพควบคุมอุณหภูมิที่  15 – 20  องศาเซลเซียส  Sub  sub  plot  คือ  ระยะเวลาเก็บรักษาทุกเดือน  ตั้งแต่  0 – 6 เดือน  ผลการทดลองพบว่า  เปอร์เซ็นต์ความชื้นเฉลี่ยของเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลืองหลังอบลดความชื้นในถังอบที่ระยะห่างจากท่อลมกลางถังอบและที่ระดับความสูง  ถังอบเพิ่มขึ้นเปอร์เซ็นต์ความชื้นเฉลี่ยจะเพิ่มขึ้น  การลำเลียงเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลืองด้วยสายพานแบบกระพ้อ  หลังอบลดความชื้นเมล็ดพันธุ์  ในขั้นตอนที่ 7  และ  10  มีผลให้เมล็ดพันธุ์ถั่วเหลืองพันธุ์เชียงใหม่  60  มีเปอร์เซ็นต์การแตกร้าวเพิ่มขึ้น  เครื่องทำความสะอาดขั้นต้น  และเครื่องคัดแบบตะแกรงและลม  สามารถลดสิ่งเจือปนในเมล็ดพันธุ์จาก  0.50  เปอร์เซ็นต์  เหลือเพียง  0.13  และ  0.03  เปอร์เซ็นต์ตามลำดับ  ทุกขั้นตอนการปรับปรุงสภาพเมล็ดพันธุ์ไม่มีผลให้เปอร์เซ็นต์ความงอกและความแข็งแรงเฉลี่ยของเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลืองหลังปรับปรุงสภาพและตลอดระยะเวลาการเก็บรักษาแตกต่างกัน  ถั่วเหลืองพันธุ์  สจ.5  มีความงอกและความแข็งแรงสูงกว่าพันธุ์เชียงหใม่  60  ส่วนสภาพการเก็บรักษาพบว่า  การเก็บรักษาในสภาพควบคุมอุณหภูมิที่  15 – 20  องศาเซลเซียส  เปอร์เซ็นต์ความงอกและความแข็งแรงจะสูงกว่าการเก็บรักษาในสภาพอุณหภูมิห้อง  นอกจากนี้ยังพบว่าเปอร์เซ็นต์ความงอกและความแข็งแรงเฉลี่ยของเมล็ดพันธุ์  จะลดลงเมื่อระยะเวลาการเก็บรักษานานขึ้น  โดยสามารถเก็บรักษาให้มีเปอร์เซ็นต์ความงอกสูงกว่า  80  เปอร์เซ็นต์ได้เป็นเวลา  3  เดือน  ในพันธุ์เชียงใหม่  60  และ 4 เดือน  ในพันธุ์ สจ.5