ศูนย์นวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว

ระบบพลวัต : ผลของไซโลลดความชื้นข้าวเปลือกต่อการค้าข้าวของเกษตรกร

พิลดา หวังพานิช

วิทยานิพนธ์ วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต (วิศวกรรมอุตสาหการ) จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย บัณฑิตวิทยาลัย. 174 หน้า.

2543

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้ได้มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างพลวัตของระบบจำลองพฤติกรรมการค้าข้าวเปลือกนาปรังของเกษตรกร อำเภอองค์รักษ์จังหวัดนครนายก เมื่อมี ไซโลลดความชื้นข้าวเปลือก (Paddy Drying Silo) และศึกษาผลของไซโลลดความชื้น ข้าวเปลือกต่อการค้าข้าวของเกษตรกร ข้อมูลที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้ได้มาจาก 2 แปล่งคือ แปล่งปฐมภูมิซึ่งเป็นข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์เกษตรกรหมู่ 12 ตำบลศีรษะกระบือ อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก จำนวน 21 คน และบุคคลที่เกี่ยวข้องจำนวน 20 คน และแหล่งทุติยภูมิซึ่งเป็นข้อมูลที่ได้จากสถิติ ข้อมูลซึ่งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้รวบรวมไว้ และนำข้อมูลมาวิเคราะห์หาปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมของระบบ หาความสัมพันธุ์ทางโครงสร้างของระบบและสร้างแบบจำลองพลวัตของระบบลงในโปรแกรมคอมพิวเตอร์โปรแกรม Powersim Constructor Versioon 2.51 และวิเคราะห์พฤติกรรมของระบบโดยใช้กราฟความสัมพันธ์อธิบายพฤติกรรมการค้าข้าวของเกษตรกรเมื่อมีไซโลลดความชื้นข้าวเปลือก ในช่วงเดือนมีนาคม 2542 ถึงเดือนกุมภาพันธ์ 2544 ผลการวิจัยพบว่าแบบจำลองพลวัตของระบบที่สร้างขึ้นใช้อธิบายพฤติกรรมการค้าข้าวของเกษตรกรเมื่อมีไซโลลดความชื้นข้าวเปลือกได้โดยสามารถประมาณการรายได้สุทธิจากการขายข้าวเปลือก เมื่อใช้บริการไซโลลดความชื้น กล่าวคือเกษตรกรที่ใช้บริการอบลดความชื้นข้าวเปลือกและเก็บในไซโลไม่เกิน 18 สัปดาห์ และไม่เกิน 4 สัปดาห์ มีรายได้สุทธิมากกว่าเกษตรกรที่ขายข้าวเปลือกทันทีหลังการเก็บเกี่ยวโดยเกษตรกรมีรายได้สุทธิที่เพิ่มขึ้นเฉลี่ยไม่เกิน 226.39 บาทต่อตันและ 45, 91 บาทต่อต้นตามลำดับและเกษตรกรที่ใช้บริการอบลดความชื้นข้าว เปลือกแล้วขายจะมีรายได้สุทธิต่ำกว่าเกษตรกรที่ขายข้าวเปลือกทันทีหลังการเก็บเกี่ยว และพบว่าเมื่อค่าบริการอบลดความชื้นข้าวเปลือกเฉลี่ย 200 บาท ต่อต้น ข้าวเปลือกที่ใช้บริการไซโลลดความชื้นมีปริมาณเฉลี่ย 5.4355 ตัน ถึง 9.0068 ต้นต่อสัปดาห์ จากการวิเคราะห์แบบจำลองพลวัตของระบบโดยการปรับค่าบริการอบลดความชื้น และราคาข้าวเปลือกนาปรัง 15% พบว่าค่าบริการอบลดความชื้นข้าวเปลือกไม่ควร เกิน 80 บาทต่อต้น ซึ่งเป็นอัตรที่ทำให้รายได้สุทธิที่เพิ่มขึ้นมากพอที่จะจูงใจเกษตรใช้บริการไซโลลดความชื้นข้าวเปลือก และเกษตรที่สามารถเก็บข้าวเปลือกเพื่อรอราคาได้มากที่สุด 4 สัปดาห์ ควรใช้บริการอบลดความชื้นข้าวเปลือกแล้วเก็บในไซโลเมทื่อราคาข้าวเปลือกเพื่อรอราคาได้มากที่สุด 18 สัปดาห์ ควรใช้บริการอบลดความชื้นข้าวเปลือกแล้วเก็บในไซโลเมื่อราคาข้าวเปลือกนาปรัง 15% มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างน้อย 1.5%