ศูนย์นวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว

การวินิจฉัยอย่างรวดเร็วสำหรับการตรวจหายีนที่กำหนดการสร้าง cholera toxin โดยใช้ตัวตรวจสอบติดฉลากด้วย digoxigenin ในกุ้งแช่แข็ง

พิภพ เมืองศิริ

วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต. สาธารณสุขศาสตร์ (โรคติดเชื้อ) มหาวิทยาลัยมหิดล. บัณฑิตวิทยาลัย 170 หน้า.

2540

บทคัดย่อ

   การศึกษานี้เป็นการพัฒนาการใช้ดีเอ็นเอตรวจสอบ (Oligonucleotide probe) ที่จำเพาะต่อยีน ctxA ซึ่งกำหนดการสร้าง cholera toxin (CT) ในเชื้อV.cholerae 01 และV.cholerae 0139ดีเอ็นเอตรวจสอบที่ได้ติดฉลากด้วย Digoxigenin และใช้เทคนิคไฮบริไดเซชั่นแบบด็อทบล็อท (dot blot hybridization) และเทคนิคไฮบริไดเซชั่นแบบโคโลนี (colony hybridization) ในการตรวจหาเชื้อดังกล่าว จากการศึกษาความไวของดีเอ็นเอตรวจสอบพบว่า ให้ผลบวกกับปริมาณดีเอ็นเอต่ำสุด 1 นาโนกรัม หรือ 1 ไมโครกรัมต่อมิลลิลิตร และ 10(6) colony forming unit (CFU) ต่อมิลลิลิตรของเชื้อสายพันธุ์อ้างอิง V.cholerae 01 AQ 1034(CT(+)) ส่วนความจำเพาะของดีเอ็นเอตรวจสอบได้ทำการทดสอบกับโคโลนีของV.chloerae 01, 0139, วิบริโอเชื้อสายอื่นๆ และเอนเทอริคแบคทีเรียด้วยวิธีไฮบริไดเซชั่นแบบโคโลนีพบว่าV.chloerae 01 จำนวน 101 สายพันธุ์และ V.chloerae0139 จำนวน 48 สายพันธุ์ที่แยกได้จากผู้ป่วยให้ผลบวกในขณะที่วิบริโอ เชื้อสายอื่นๆ และเอนเทอริคแบคทีเรียจำนวน 240 สายพันธุ์ให้ผลลบ เมื่อนำดีเอ็นเอตรวจสอบนี้ไปวิเคราะห์ตัวอย่างกุ้งแช่แข็งจำนวน 111 ตัวอย่างจากโรงงานอาหารและทะเลแช่แข็ง จังหวัดสมุทรสาครระหว่างเดือนพฤษภาคม 2538 ถึงเดือนกรกฎาคม 2539 โดยที่ดีเอ็นเอจากแบคทีเรียในตัวอย่างกุ้งแช่แข็งนั้นสกัดมาจากการเพาะในอาหารเลี้ยงเชื้อ alkaline peptone water (APW) กับ 0.5% NaCl พบว่าดีเอ็นเอจากตัวอย่างเหล่านี้ให้ผลลบกับดีเอ็นเอตรวจสอบนี้ และเมื่อใช้วิธีหาจุลชีววิทยากับตัวอย่างเหล่านี้ก็ไม่พบเชื้อ V.chloerae 01 เลยเช่นกัน เชื้อที่พบจากตัวอย่างกุ้งแช่แข็งได้แก่เชื้อกลุ่มวิบริโอและเอนเทอริคแบคทีเรียร้อยละ 62.2 และพบเชื้อ V.parahaemolyticus มากที่สุดร้อยละ 39.6 รองลงมาพบเชื้อV.chloerae non 01 ร้อยละ 14.4 และ A.hydrophilaร้อยละ 11.7 แบคทีเรียที่แยกได้จากตัวอย่างกุ้งแช่แข็งทั้งหมดจำนวน 368 สายพันธุ์ให้ผลลบกับดีเอ็นเอตรวจสอบที่จำเพาะต่อยีน ctxA ทั้งหมด จากการศึกษาดังกล่าวพบว่าเทคนิคนี้เป็นวิธีที่ใช้วิเคราะห์หาเชื้อ V.chloerae 01 ที่สร้างสารพิษ CT ในตัวอย่างอาหารกุ้งแช่แข็งได้โดยตรงและรวดเร็ว