การพัฒนาแถบสีบ่งชี้อายุการเก็บรักษาผักผลไม้สดตัดแต่งพร้อมบริโภคในเชิงพาณิชย์
วรภัทร ลัคนทินวงศ์ อรรถวุทธิ์ รื่นเริงใจ และอรุณชัย ศิริทรัพย์
การประชุมวิชาการพืชสวนแห่งชาติ ครั้งที่ 5. 26-29 เมษายน 2548 ณ โรงแรมเวลคัมจอมเทียนบีช พัทยา จังหวัด ชลบุรี. เลขหน้า 239. (276 หน้า)
2548
บทคัดย่อ
การพัฒนาแถบสีบ่งชี้อายุการเก็บรักษาผักผลไม้สดตัดแต่งพร้อมบริโภคในเชิงพาณิชย์
ศึกษาการลักษณะการหมดคุณภาพการบริโภคของข้าวโพดฝักอ่อน หน่อไม้ฝรั่ง สับปะรดพันธุ์ตราดสีทอง ส้มโอพันธุ์ทองดี และขาวน้ำผึ้ง มะละกอพันธุ์ปลักไม้ลาย มะม่วงพันธุ์น้ำดอกไม้สุก และทุเรียนพันธุ์หมอนทอง ที่ตัดแต่งพร้อมบริโภคบรรจุในภาชนะแบบดัดแปลงบรรยากาศ (modified atmosphere packaging : MAP) เพื่อพัฒนาแถบสีบ่งชี้อายุการเก็บรักษา (shelf life indicator) โดยผักทั้งสองชนิดข้างต้นบรรจุในถาดพลาสติก Polyethylene (PE) หุ้มด้วยฟิล์ม Polyvinyl chloride (PVC) มีค่าการซึมผ่านของ O2 (OTR) ประมาณ 7,200 cc/m2/day at atm ขนาดบรรจุ 150 กรัม/ถาด ส่วนผลไม้บรรจุในถาดพลาสติก Polyethylene terepterate (PET) ปิดผนึกด้วยฟิล์ม P-PlusTM ที่มีค่า OTR ประมาณ 22,500 cc/m2/day at atm ขนาดบรรจุ 250 กรัม/ถาด พบว่า การเสื่อมสภาพของผักทั้งสองชนิดจะมีการใช้ O2 ในภาชนะเหลือประมาณร้อยละ 1-3 และสร้าง CO2 เกิดขึ้นประมาณร้อยละ 10-20 มีค่า respiration quotient (RQ) เฉลี่ยมากกว่า 3 เกิดการหายใจแบบไม่ใช้ O2 ขณะที่ปริมาณ acetaldehyde ถูกสร้างขึ้นสัมพันธ์กับการเพิ่มขึ้นของ CO2 มีค่าประมาณ 0.5-2 mmol/l ส่วนในผลไม้พบว่าการเสื่อมสภาพจะมีการใช้ O2 ในภาชนะเหลือประมาณร้อยละ 1-5 และสร้าง CO2 เกิดขึ้นประมาณร้อยละ 15-30 มี RQ เฉลี่ยมากกว่า 5-15 เกิดการหายใจแบบไม่ใช้ O2 ขณะที่ปริมาณ acetaldehyde ถูกสร้างขึ้นสัมพันธ์กับการเพิ่มขึ้นของ CO2 ภายในภาชนะมีค่าประมาณ 0.8-2.0 mmol/l โดยเฉพาะในสับปะรด การพัฒนา shelf life indicator เพื่อให้สามารถใช้งานได้จริงในเชิงพาณิชย์ โดยศึกษาการเปลี่ยนสีของ indicator ที่มีส่วนผสมของ methylene blue, methyl red และ NHCO3 ที่ตอบสนองต่อสภาวะของสภาพก๊าซภายในภาชนะระหว่างการหมดคุณภาพการบริโภคของผักและผลไม้ข้างต้น พบว่าความเข้มข้นที่เหมาะสมของส่วนผสมข้างต้นประมาณ 0.01:0.003:0.001-0.007 mol/l ตอบสนองต่อ CO2 ในช่วงที่ผักและผลไม้หมดคุณภาพ นำ indicator ไปบรรจุในภาชนะพลาสติกใสวงกลมเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 3.3 cm หนา 0.3 cm ทำการปิดบนฟิล์มที่ห่อหุ้มและผนึกถาดบรรจุผักและผลไม้เพื่อทดสอบการใช้งาน พบว่า indicator เปลี่ยนเป็นสีจากสีเขียวเมื่อผลิตผลมีคุณภาพดี เป็นเหลืองส้ม และส้มแดงเมื่อผลิตผลสดในภาชนะหมดคุณภาพการบริโภค