ศูนย์นวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว

การศึกษาระยะการสุกแก่ทางสรีรวิทยา อายุของเมล็ด และสภาพการเก็บรักษาที่มีผลต่อคุณภาพเมล็ดพันธุ์ถั่วผักยาวไร้ค้างพันธุ์ มข.25

ชินานาตย์ คำพันธ์

วิทยานิพนธ์ (วท.ม.) สาขาวิชาพืชศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 2542. 90 หน้า

2542

บทคัดย่อ

การศึกษาระยะการสุกแก่ทางสรีรวิทยา อายุของเมล็ด และสภาพการเก็บรักษาที่มีผลต่อคุณภาพเมล็ดพันธุ์ถั่วฝักยาวไร้ค้างพันธุ์ มข.25 ได้ดำเนินการที่แปลงทดลอง ภาควิชาพืชไร่ คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ปลูกถั่วฝักยาวไร้ค้างพันธุ์ มข.25 ระหว่างเดือนสิงหาคม 2538-สิงหาคม 2539 โดยใช้ระยะปลูกระหว่างแถว 50x30 เซนติเมตร อัตราปลูก 1 ต้นต่อหลุม โดยแบ่งออกเป็น 3 การทดลอง ดังนี้คือ

การทดลองที่ 1 เป็นการศึกษาอายุการสุกแก่ทางสรีรวิทยาของเมล็ดถั่วฝักยาวไร้ค้างพันธุ์ มข.25 โดยทำการบันทึกการบานของดอกถั่วทุกดอกด้วยเส้นด้ายผูกกระดาษ (tag) สีแตกต่างกันที่ก้านดอก ทำการเก็บตัวอย่างฝักถั่วทุก 3 วันจนถึง 27 วันหลังดอกบาน นำเมล็ดมาตรวจสอบพัฒนาการ ในด้านขนาดเมล็ด, ความชื้นเมล็ด และคุณภาพเมล็ด เช่น ความงอก และความแข็งแรงของเมล็ด

การทดลองที่ 2 เป็นการศึกษาอายุของเมล็ดที่มีผลต่อคุณภาพและผลผลิต โดยทำการเก็บเกี่ยวเมล็ดพันธุ์ทุก 7 วัน จนถึง 35 วันหลังดอกบาน 50 เปอร์เซ็นต์ของทั้งแปลงนำมาตรวจสอบพัฒนาการเมล็ด เช่น ความชื้น และการสะสมน้ำหนักแห้ง, คุณภาพเมล็ด เช่น ความงอกและความแข็งแรง และผลผลิตเมล็ด

ส่วนการทดลองที่ 3 เป็นการศึกษาอายุเมล็ดและสภาพในการเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์ถัวฝักยาวไร้ค้างพันธุ์ มข.25 โดยนำเมล็ดจากการทดลองที่ 2 มาทำการเก็บรักษาเป็นเวลา 8 เดือน และนำเมล็ดมาทำการตรวจสอบคุณภาพทุกเดือนหลังการเก็บรักษา

ผลการทดลองพบว่าถั่วฝักยายไร้ค้างพันธุ์ มข.25 เริ่มออกดอกที่อายุ 29 วัน หลังงอกโดยมีช่วงเวลาในการออกดอกประมาณ 20 วัน เมล็ดมีพัฒนาการจนถึงระยะสุกแก่ทางสรีรวิทยาที่อายุ 18 วัน หลังดอกบาน เมล็ดมีความงอกสูงที่สุด (93 เปอร์เซ็นต์) โดยเมล็ดสะสมน้ำหนักแห้งได้ประมาณ 128 มิลลิกรัมต่อเมล็ด ส่วนการศึกษาอายุการเก็บเกี่ยวที่เหมาะสม พบว่าเมื่อทำการเก็บเกี่ยวเมล็ดที่อายุ 21 วันหลังดอกบาน 50 เปอร์เซ็นต์ของทั้งแปลง เมล็ดมีความชื้นสูง ซึ่งความชื้นของเมล็ดที่เหมาะสมในการเก็บเกี่ยว คือ ที่อายุ 28 และ 35 วันหลังดอกบาน 50 เปอร์เซ็นต์ของทั้งแปลง โดยเมล็ดมีความงอกและความแข็งแรงไม่แตกต่างกันทางสถิติ แต่การเก็บเกี่ยวที่อายุ 28 วันหลังดอกบาน 50 เปอร์เซ็นต์ให้ผลผลิตเมล็ดสูงที่สุด และเมื่อนำมาเก็บรักษาในสภาพห้องเย็น (อุณหภูมิ 15-18 องศา) และสภาพห้องปกติ พบว่าเมล็ดมีคุณภาพแตกต่างกันทางสถิติ โดยเมล็ดที่เก็บรักษาในสภาพห้องเย็น เมล็ดมีคุณภาพสูงกว่าการเก็บรักษาเมล็ดในสภาพห้องปกติ ส่วนเมล็ดพันธุ์ถั่วฝักยาวไร้ค้างพันธุ์ มข.25 ที่เก็บเกี่ยวช่วงอายุ 21, 28 และ 35 วันหลังดอกบาน 50 เปอร์เซ็นต์ของทั้งแปลง เมื่อนำมาเก็บรักษาเป็นเวลา 8 เดือน ยังคงความงอกได้สูงและไม่แตกต่างกันทางสถิติ ส่วนเมล็ดที่เก็บเกี่ยว 28 วันหลังดอกบาน 50 เปอร์เซ็นต์ของทั้งแปลง มีความแข็งแรงสูงที่สุดและมีความแตกต่างทางสถิติจากการเก็บเกี่ยวอายุอื่นๆ