ศูนย์นวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว

การศึกษาความสูญเสียเชิงปริมาณและคุณภาพข้าวหอมมะลิที่เก็บเกี่ยวด้วยเครื่องเกี่ยวนวดที่ระยะเวลาต่าง ๆ

ณรงค์ ปัญญา

วิทยานิพนธ์ (วศ.ม.) สาขาวิชาเครื่องจักรกลการเกษตร บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 2540. 83 หน้า.

2540

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาช่วงระยะเวลาที่เหมาะสมในการเก็บเกี่ยว ข้าวหอมมะลิ ที่เก็บเกี่ยวด้วยเครื่องนวด ในเขตทุ่งกุราร้องไห้ โดยทำการศึกษา ณ บ้านดอนแคน ตำบลทุ่งกุลา อำเภอสุวรรณภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด ซึ่งใช้ข้าวพันธุ์ขาวดอกมะลิ 105 ที่มีอายุ 19-48 วัน หลังออกดอก และมีความชื้นเมล็ดก่อนเกี่ยว 12.06 –32.57% wb (มาตรฐานเปียก) ทำการทดสอบซึ่งดำเนินการในระหว่างวันที่ 9 พฤศจิกายน – 8 ธันวาคม 2538 รวม 11 ครั้ง โดยมีค่าชี้ผลคือเปอร์เซ็นต์ความสูญเสียรวมเปอร์เซ็นต์ต้นข้าว และเปอร์เซ็นต์ข้าวสารรวม จาการศึกษาพบว่า

เปอร์เซ็นต์ความสูญเสียรวม เมื่อพิจารณาในด้านความสูญเสียรวม ควรเก็บเกี่ยวเมื่อข้าวมีอายุ 28 วันหลังออกดอก การเก็บเกี่ยวก่อนหรือหลังอายุที่เหมาะสม ทำให้ความสูญเสียรวมเพิ่มขึ้นวันละ 0.49 และ 0.42 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ และเมื่อพิจารณาในด้านความชื้นเมล็ดก่อนเกี่ยว ควรเก็บเกี่ยวเมื่อข้าวมีความชื้นเมล็ด 23% wb การเก็บเกี่ยวที่ความชื้นสูงหรือต่ำกว่าความชื้นที่เหมาะสมทำให้ความสูญเสียรวมเพิ่มขึ้น 0.41 และ 0.45 เปอร์เซ็นต์ เมื่อความชื้นข้าวเปลี่ยนแปลงไปแต่ละ เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ

เปอร์เซ็นต์ต้นข้าว เมื่อพิจารณาในด้านเปอร์เซ็นต์ต้นข้าว ควรเก็บเกี่ยวเมื่อข้าวมีอายุ 30 วันหลังออกดอก การเก็บเกี่ยวก่อนหรือหลังอายุที่เหมาะสม ทำให้ต้นข้าวลดลงวันละ 0.60 และ 0.67 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ และเมื่อพิจารณาในด้านความชื้นเมล็ดก่อนเกี่ยว ควรเก็บเกี่ยวเมื่อข้าวมีความชื้นเมล็ด 23% wb การเก็บเกี่ยวที่ความชื้นสูงต่ำกว่าความชื้นที่เหมาะสม ทำให้ต้นข้าวลดลง 0.90 และ 0.75 เปอร์เซ็นต์ เมื่อความชื้นข้าวเปลี่ยนแปลงไปแต่ละเปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ

เปอร์เซ็นต์ข้าวสารรวม เมื่อพิจารณาในด้านเปอร์เซ็นต์ข้าวสารรวม ควรเก็บเกี่ยวเมื่อข้าวมีอายุ 33 วันหลังออกดอก ซึ่งเป็นอายุที่เหมาะสมในการเก็บเกี่ยว การเก็บเกี่ยวก่อนหรือหลังอายุที่เหมาะสม ข้าวสารรวมลดลงวันละ 0.26 และ 0.28 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ เมื่อพิจารณาในด้านความชื้นเมล็ดก่อนเกี่ยว ควรเก็บเกี่ยวเมื่อข้าวมีความชื้นเมล็ด 21% wb การเก็บเกี่ยวที่ความชื้นสูงหรือต่ำกว่าความชื้นที่เหมาะสม ทำให้ข้าวสารรวมลดลง 0.37 และ 0.35 เปอร์เซ็นต์ เมื่อความชื้นข้าวเลี่ยนแปลง ไปแต่ละเปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ

เมื่อพิจารณาจากค่าชี้ผลโดยรวมพบว่า การเก็บเกี่ยวเมื่อข้าวควรเก็บเกี่ยวเมื่อข้าวมีอายุ 30 วัน หลังออกดอก หรือความชื้นเมล็ดก่อนเกี่ยว 23% wb แต่ในทางปฎิบัติควรใช้อายุหลังออกดอกเป็นค่ากำหนดระยะเวลาที่เหมาะสมในการเก็บเกี่ยว โดยยินยอมให้มีช่วงเวลาที่เหมาะสมในการปฏิบัติงานคือประมาณ 25-35 วันหลังออกดอก ซึ่งเป็นช่วงที่มีความสูญเสียไม่มากจนเกินไป และคุณภาพข้าวไม่ลดลงมากนัก