ศูนย์นวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว

อิทธิพลของสภาพการเก็บรักษาต่อความงอก ความแข็งแรง และความสามารถในการเก็บรักษาของเมล็ดพันธุ์ถั่วลิสง

อนุสรณ์ ธาดากิตติสาร

วิทยานิพนธ์ วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต (เกษตรศาสตร์) สาขาพืชไร่ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. 2527. 83 หน้า.

2527

บทคัดย่อ

                การศึกษาอิทธิพลของสภาพการเก็บรักษาที่มีผลต่อความงอก  ความแข็งแรง  และความสามารถในการเก็บรักษาของเมล็ดพันธุ์ถั่วลิสงได้ทำการทดลองระหว่างเดือนพฤษภาคม  2525  ถึงเดือนมีนาคม  2526  โดยใช้ห้องเก็บเมล็ดพันธุ์ที่ตึกวิทยาการเมล็ดพันธุ์  กรมวิชาการเกษตร  และที่ศูนย์ขยายพันธุ์พืชที่ 2  จังหวัดนครราชสีมา  กองขยายพันธุ์พืช กรมสงเสริมการเกษตร

          ในการทดลองได้วางแผนการทดลองแบบ  nested  design  ศึกษาสภาพการเก็บรักษา 3 แบบคือ  สภาพอุณหภูมิห้อง  สภาพอุณหภูมิ 20  องศาเซลเซียส  ความชื้นสัมพัทธ์ 50 เปอร์เซ็นต์  และสภาพอุณหภูมิ  10 องศาเซลเซียส  ความชื้นสัมพัทธ์ 50 เปอร์เซ็นต์  โดยนำเมล็ดพันธุ์ถั่วลิสงไทนาน 9 ที่ผลิตจากแปลงขยายพันธุ์  และผ่านการคัดแยกด้วยเครื่อง  Gravity Table  เข้าเก็บรักษาในสภาพดังกล่าว  แล้วสุ่มตัวอย่างมาทดสอบคุณาภพของเมล็ดพันธุ์ทุก  2 เดือน ตลอดระยะการเก็บรักษานาน 10 เดือน  พบว่าเมล็ดถั่วลิสงที่เก็บทั้งผักในสภาพอุณหภูมิ 20 และ 10 องศาเซลเซียสมีความชื้นระดับ 4 ถึง 5 เปอร์เซ็นต์  ส่วนเมล็ดที่เก็บในสภาพอุณหภูมิห้องมีความชื้นของมองเมล็ดเปลี่ยนแลงอยู่ในช่วง 4.2  ถึง 7.5 เปอร์เซ็นต์  ผลการทดสอบความงอกมาตรฐานแสดงให้เห็นว่าสภาพการเก็บรักษาที่อุณหภูมิ 20 และ 10 องศาเซลเซียสเหมาะสมต่อการเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์ถั่วลิสงมากกว่าการเก็บในสภาพอุณหภูมิห้อง  แต่การปรับอากาศทั้ง 2 สภาพไม่ทำให้ความงอกแตกต่างกัน เมล็ดที่เก็บในสภาพอุณหภูมิห้องสามารถรักษาความงอกไว้ในระดับที่น่าพอใจเพียง  4 เดือน  แต่เมล็ดที่เก็บในสภาพปรับอากาศสามารถรักษาความงอกระดับดังกล่าวได้นาน  8 ถึง 10 เดือน  การทดสอบความแข็งแรงของเมล็ดโดยวิธีการเร่งอายุของเมล็ด,  TZ-energy  และ  seeding vigor classification  พบว่าการเก็บเมล็ดพันธุ์ถั่วลิสงในสภาพอุณหภูมิ 20 องศาเซลเซียส  ความชื้นสัมพัทธ์ 50 เปอร์เซ็นต์  หรืออุณหภูมิ 10 องศาเซลเซียส  ความชื้นสัมพัทธ์ 50 เปอร์เซ็นต์ให้ผลดีกว่าการเก็บในสภาพโรงเก็บธรรมดาโดยไม่มีความแตกต่างระหว่างการปรับอากาศทั้ง 2 ระดับ  นอกจากนี้เมื่อนำเมล็ดพันธุ์ถั่วลิสงไทนาน 9 ที่เก็บทั้งฝักไว้นาน 10 เดือนไปทดสอบความงอกในแปลงปลูกพบว่า  เมล็ดที่เก็บที่อุณหภูมิ 20  และ 10 องศาเซลเซียสมีความงอกในแปลงสูงในขณะที่เมล็ดที่เก็บในสภาพอุณหภูมิห้องมีความงอกในแปลงต่ำมาก  และปรากฏว่าความงอกในแปลงดังกล่าวมีความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดกับความแข็งแรงของเมล็ดพันธุ์ที่ได้ทดสอบไว้เมื่อ 2 ถึง 6 เดืนอก่อนการนำเมล็ดลงปลูก

          จากการทดลองชี้ให้เห็นว่า  เมล็ดพันธุ์ถั่วลิสงใทนาน 9  ซึ่งมีคุณภาพเบื้องต้นดีเป็นพิเศษนั้น  สามารถเก็บรักษาไว้ทำพันธุ์ได้ภายในระยะเวลา  4 เดือน  โดยไม่มีความจำเป็นต้องมีการปรับอากาศ  แต่สามารถเก็บได้นาน  8 ถึง  10  เดือน  โดยการปรับอากาศให้มีความชื้นสัมพัทธ์ 50 เปอร์เซ็นต์  และอุณหภูมิไม่เกิน  20  องศาเซลเซียส  แต่ไม่จำเป็นต้องต่ำถึง  10 องศาเซลเซียส