ศูนย์นวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว

อิทธิพลของเวลาเก็บเกี่ยวและการเก็บรักษาที่มีผลต่อคุณภาพของเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลือง

จิรากร โกศัยเสวี

วิทยานิพนธ์ วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต (เกษตรศาสตร์) สาขาพืชไร่ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. 2526. 141 หน้า.

2526

บทคัดย่อ

                การศึกษาอิทธิพลของเวลาเก็บเกี่ยวและการเก็บรักษาที่มีผลต่อคุณภาพของเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลือง  ได้ดำเนินการที่ศูนย์วิจัยข้าวโพดข้าวฟ่างแห่งชาติ  อำเภอปากช่อง  จังหวัดนครราชสีมา  และภาควิชาพืชไร่นา  มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บางเขน  กรุงเทพฯ  ปลูกถั่วเหลืองพันธุ์  Cutler,  Davis,  Hardee,  Improved  pelican  และ  ส.จ. 2  ในเดือนกรกฏาคม 2519  โดยใช้ระยะระหว่างแถว  50  เซนติเมตร  ระยะระหว่างต้น  20  เซนติเมตร  อัตราปลูก 2 ต้นต่อหลุม  เก็บเกี่ยวถั่วเหลือง  6 ครั้ง  แต่ละครั้งห่างกัน  7 วัน  โดยเริ่มตั้งแต่ระยะ  30 วันหลังดอกบาน  เมล็ดที่ได้จากการเก็บเกี่ยวแต่ละครั้ง  ส่วนหนึ่งนำไปตรวจสอบคุณภาพเพื่อวิเคราะห์หาความชื้นของเมล็ด  น้ำหนักสดและน้ำหนักแห้งของเมล็ด  ความงอกหรือความมีชีวิตของเมล็ด  ความแข็งแรงและการพักตัวของเมล็ด  เมล็ดที่เหลืออีกส่วนหนึ่งนำมาตากแดดและอบให้เมล็ดมีความชื้นลดลงเหลือ  9- 10 %  ซึ่งอยู่ในระดับที่เหมาะสมในการเก็บรักษา  แบ่งเมล็ดออกเป็น  8 ส่วนนำไปเก็บรักษาด้วยวิธีการต่าง ๆ  กัน  8  วิธีการคือ  (1)  ไม่คลุกยาบรรจุถุงผ้าเก็บไว้ที่ห้องอุณหภูมิปกติ  (2)  คลุกยาบรรจุถุงเก็บไว้ที่ห้องอุณหภูมิปกติ  (3)  ไม่คลุกยาบรรจุถุงพลาสติกเก็บไว้ที่ห้องอุณหภูมิปกติ  (4)  คลุกยาบรรจุถุงพลาสติกเก็บไว้ที่ห้องอุณหภูมิปกติ  (5)  ไม่คลุกยาบรรจุถุงผ้าเก็บไว้ที่  20^OC - 60%RH  (6)  คลุกยาบรรจุถุงผ้าเก็บไว้ที่  20^OC - 60%RH  (7)  ไม่คลุกยาบรรจุถุงพลาสติกเก็บไว้ที่  20^OC - 60%RH   และ  (8) คลุกยาบรรจุถุงพลาสติกเก็บไว้ที่  20^OC - 60%RH  เมื่อครบกำหนด  4, 8 และ  12 เดือน  นำเมล็ดจากห้องเก็บมาทดสอบความงอกของเมล็ด

            ผลการทดลองพบว่า  เมล็ดถั่วเหลืองพันธุ์  Cutler,  Davis, Hardee,  Improved  pelican  c]t  ส.จ. 2 สุกแก่ทางสรีรวิทยาที่  52,  53,  56,  58  และ 59  วันหลังดอกบานตามลำดับ  เมล็ดที่เก็บเกี่ยวที่ระยะนี้จะมีคุณภาพดีที่สุด  เมล็ดพั่วเหลืองซึ่งเก็บเกี่ยวก่อนที่เมล็ดจะสุกแก่ทางสรีรวิทยา  มีน้ำหนักแห้ง  ความงอกและความแข็งแรงต่ำกว่าเมล็ดที่สุกแก่ทางสรีรวิทยา  ส่วนเมล็ดถั่วเหลืองที่เก็บเกี่ยวล่าช้า มีคุณภาพลดลง  ดังนั้น การเก็บเกี่ยวเมล็ดถั่วเหลืองก่อนและหลังจากเมล็ดสุกแก่ทางสรีรวิทยา  เมล็ดจึงมีคุณภาพต่ำ  การเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลืองที่เก็บไว้ที่อุณหภูมิ   20^OC ความชื้นสัมพัทธ์  60%  เก็บรักษาไว้ได้นานกว่า  การเก็บเมล็ดไว้ในห้องปกติที่ไม่มีการควบคุมอุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์  เมล็ดถั่วเหลืองที่บรรจุในถุงพลาสติกเก็บไว้ได้นานและมีความงอกลดลงช้ากว่าเมล็ดมีความงอกลดลงช้ากว่าเมล็ดที่ไม่ได้คลุกยา  จากการทดลองนี้พบว่าการเก็บรักษาเมล็ดถั่วเหลืองที่ดีที่สุดคือ  คลุกยาป้องกันเชื้อรา  บรรจุในถุงพลาสติกเก็บรักษาไว้ในอุณหภูมิ  20^OC  ความชื้นสัมพัทธ์  60%  ส่วนการบรรจุเมล็ดถั่วเหลืองในถุงผ้าโดยไม่คลุกยาป้องกันเชื้อราและเก็บรักษาไว้ที่ห้องอุณหภูมิปกติ  เป็นวิธีการที่ไม่เหมาะสมในการเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลือง