บทคัดย่องานวิจัย

การสำรวจปริมาณ Aflatoxin ในข้าวที่เก็บรักษาในระดับเกษตรกรและเพื่อการค้า

ไพฑูรย์ อุไรรงค์ เครือวัลย์ อัตตะวิริยะสุข ณัฐหทัย เอพาณิช กิติยา กิจควรดี ศิริวรรณ ตั้งวิสุทธิจิต สมศักดิ์ ทองดีแท้ ยุวดา เกิดโกมุติ และ วิเชียร เพชรพิสิฐ

รายงานวิจัยประจำปี 2539 ศูนย์วิจัยข้าวปทุมธานี สถาบันวิจัยข้าว กรมวิชาการเกษตร

2539

บทคัดย่อ

การสำรวจปริมาณ Aflatoxin ในข้าวที่เก็บรักษาในระดับเกษตรกรและเพื่อการค้า

การทดลองนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจและวิเคราะห์ปริมาณสาร Aflatoxin ในข้าวชนิด

ต่าง ๆ ที่เก็บรักษาในระดับเกษตรกร และระดับผู้ส่งออกข้าวต่างประเทศ เนื่องจากตลาดค้า

ข้าวของโลกในอนาคตจะมีการแข่งขันกันสูง ข้าวที่มีคุณภาพดีตรงตามความต้องการของ

ตลาดเท่านั้นที่จะสามารถแข่งขันในตลาดโลกได้ ปัจจัยหนึ่งที่เป้นตัวชี้ถึงคุณภาพข้าวที่ดี

คือ ต้องปลอดจากสารพิษต่าง ๆ โดยเฉพาะ Aflatoxin ซึ่งเป็นสารพิษที่สำคัญมากตัวหนึ่ง

ที่ต้องไม่มีปนเปื้อนอยู่ในสินค้าเพื่อการบริโภค เพราะเป็นสารที่ก่อให้เกิดอันตรายอย่างมาก

ต่อผู้บริโภค จึงต้องทำการสำรวจปริมาณสารพิษ Aflatoxin โดยมีเป้าหมายเพื่อได้ข้อมูล

ปริมาณสาน Aflatoxin ที่มีปะปนในข้าวสำหรับใช้เป็นแนวทางในการวางแผนป้องกันแก้

ไขต่อไป  วิธีดำเนินงาน เก็บรวบรวมข้าวชนิดต่าง ๆ จากโรงเก็บของเกษตรกร โรงสีและโก

ดังผู้ส่งออกข้าวไปต่างประเทศในเขตภาคกลาง นำตัวอย่างข้าวไปตรวจวิเคราะห์หาปริมาณ

เชื้อราและสารพิษ Aflatoxin ในห้องปฏิบัติการ โดยแบ่งการสำรวจเก็บตัวอย่างออกเป้น 2

ขั้นตอน ซึ่งตอนแรกเป็นการสำรวจในระดับผู้ส่งออกข้าวไปต่างประเทศ ถ้าพบว่ามีปริมาณ

สารพิษ Aflatoxin ปะปนอยู่ในข้าวส่งออกจะดำเนินการสำรวจในขั้นตอนที่สองคือ ระดับ

โรงสีและเกษตรกร  ผลงานที่ปฏิบัติมาแล้ว รวบรวมข้อมูล รายชื่อบริษัทผู้ส่งออกข้าวต่าง

ประเทศ จำนวนโกดังและขนาดความจุของโกดัง นำข้อมูลมาจัดทำแผนการออกเก็บตัวอย่าง

แล้วออกไปเก็บตัวอย่าง นำไปวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการและทดลองเก็บเกี่ยวข้าวที่ระยะสุก

แก่ในศูนย์วิจัยข้าวปทุมธานี นำไปนวดทันทีแล้วบรรจุใส่กระสอบ นำไปวางเรียงเป็นกอง

สี่เหลี่ยมผืนผ้าบนลานตากข้าวทิ้งไว้เป็นเวลา 2 อาทิตย์ สุ่มตัวอย่างตามจุดต่างๆ ของกอง

ตัวอย่างละ 15 กก. นำไปตรวจวิเคราะห์หาปริมาณสารพิษ Aflatoxin ตลอดจนจำนวนและ

ชนิดของเชื้อรา สรุปผลการทดลอง ขณะที่กำลังอยู่ในระหว่างทะยอยออกเก็บตัวอย่างตาม

โกดังส่งออกและส่งตัวอย่างไปวิเคราะห์ผลในห้องปฏิบัติการ สำหรับการทดลองเก็บข้าว

เปลือกที่เก็บเกี่ยวใหม่ ๆ ไว้ในกระสอบกองเรียงไว้บนลานตากเมล็ดเป็นเวลานาย 14 วัน เก็บ

ตัวอย่างไปวิเคราะห์ พบว่ามีเชื้อราเกิดขึ้นจำนวน 6 ชนิด อาทิ เช่น A. flavas, Curvularia

lunata เป็นต้นและมีปริมาณเชื้อรามากน้อยแตกต่างกันตั้งแต่ 1%-56% แต่แม้จะเกิดเชื้อรา

มากมาย แต่ไม่พบสารพิษ Aflatoxin ในข้าวเปลือกทั้งหมด