วิเคราะห์ วิจัย สภาพการใช้โรงสีข้าวขนาดเล็ก
พิเชษฐ หุตายน สมเดช ไทยแท้ ทรงยศ จันทรมานิตย์ และสมโภชน์ สำราญ
รายงานการวิจัย กองเกษตรวิศวกรรม กรมวิชาการเกษตร, กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, กรุงเทพฯ.
2536
บทคัดย่อ
ได้ดำเนินการสำรวจเจ้าของโรงสีข้าวรับจ้างขนาดเล็ก และเกษตรกร ผู้ใช้บริการใน 19 จังหวัดทั่วประเทศ แยกเป็นภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 9 จังหวัด ภาคเหนือ 7 จังหัด และภาคใต้ 3 จังหวัด ยกเว้นภาคกลาง ซึ่งมีกิจ การโรงสีข้าวขนาดเล็กน้อยมาก จากจำนวนตัวอย่างเจ้าของโรงสี 302 ตัว อย่าง และเกษตรกร 243 ตัวอย่าง พบว่า เจ้าของโรงสีข้าวขนาดเล็กส่วน ใหญ่เป็นเกษตรกรซึ่งมีพื้นที่ถือครอบครองการเกษตรเป็นของตนเอง เครื่องสี ข้าวที่ใช้กันอยู่นั้นส่วนใหญ่เป็นแบบเครื่องกะเทาะข้าวเปลือกและเครื่องขัดขาว เป็นหินพอก เครื่องขัดขาวอาจจะมี 1 ถึง 2 ชุด หรือเป็นเครื่องกะเทาะขัด ในตัวเดียวกัน มีเครื่องต่าง ๆ แยกเป็นขั้นตอนการทำงานเฉพาะ แต่ส่วนมาก จะเป็นแบบเก่าล้าสมัย เทอะทะ ยุ่งยากซับซ้อน และใช้พลังงานเกินความจำ เป็น นอกจากนี้ประสิทธิภาพในการใช้งานก็ต่ำด้วย เนื่องจากเป็นเครื่องล้า สมัย ทำให้ข้าวสารที่สีได้มีคุณภาพไม่ดีเท่าที่ควร มีข้าวแตกหักและสูญเสียสูงใน ภาพรวมทำให้เกษตรกรต้องเสียค่าใช้จ่ายในการสีข้าวสูงกว่าที่ควร อย่างไร ก็ตามในหลายพื้นที่มีจำนวนโรงสีข้าวรับจ้างขนาดเล็กมากเกินความต้องการ ทำให้เกิดการแข่งขันสูง ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อเกษตรกรในแง่ของการลดค่าใช้ จ่ายลงได้ หรือการบริการที่มีประสิทธิภาพดีขึ้น แต่ในทางกลับกันเกษตรกรเจ้า ของโรงสีเกิดการขาดทุนจนมีความคิดจะเลิกกิจการ บางแห่งก็เลิกกิจการไป แล้ว ซึ่งในสภาพนี้มีผลกระทบต่อเศรษฐกิจของประเทศโดยส่วนรวม ดังนั้น หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรจัดให้มีการฝึกอบรฝการใช้เครื่องสีข้าวอย่างมีประสิทธิ ภาพแก่เจ้าของโรงสี เผยแพร่ส่งเสริมการใช้เครื่องสีข้าวแบบใหม่ที่มีประสิทธิ ภาพแก่โรงงานผู้ผลิตและเกษตรกรผู้ใช้ จัดทำเอกสารข้อมูลเกี่ยวกับการพิจาร ณาความเหมาะสมในการประกอบกิจการโรงสีข้าวรับจ้างขนาดเล็ก เผยแพร่ แนะนำแก่กลุ่มเกษตรกรและหน่วยงานที่มีหน้าที่อนุญาตการจัดตั้งโรงสีข้าวขนาด เล็ก ควรพิจารณาจำกัดจำนวนโรงสีข้าวให้พอเหมาะกับความต้องการของพื้นที่ ต่าง ๆ เพื่อให้การใช้เครื่องสีข้าวเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพก่อประสิทธิผลต่อ เกษตรกร เจ้าของโรงสีและประเทศชาติโดยส่วนรวม