ผสมปุ๋ยใช้เองกับปุ๋ยสั่งตัด
เมื่อวันที่ 16 มิถุนายน 51
ซึ่งตอนแรกก็เข้าใจว่าหลายคนคงจะทราบความเป็นมาและเห็นประโยชน์ของการใช้ปุ๋ยแบบนี้เป็นอย่างดี เพราะว่าได้มีการสื่อสารประชาสัมพันธ์ในรูปแบบต่างๆ ในวงกว้าง รวมทั้งผมเองก็ได้เขียนเล่าให้ฟังเกี่ยวกับเรื่องปุ๋ยมาหลายครั้งแล้ว
แต่ปรากฏว่าหลังจากได้พูดคุยกับหลายคน กลับกลายเป็นว่ายังมีความเข้าใจคลาดเคลื่อนในหลายต่อหลายเรื่อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเด็นที่ว่า การใช้ปุ๋ยแบบนี้ก็เหมือนเรื่องเดิมๆ ที่เคยทำกันมาแล้ว คือ เรื่องของการผลักดันให้มีการผสมปุ๋ยใช้เอง เพราะว่าจะประหยัดต้นทุนกว่า และได้สูตรปุ๋ยตามที่ต้องการ แสดงว่าความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องของปุ๋ยสั่งตัดยังมีน้อยมาก และมองว่าเป็นการเอาของเก่ามาเล่าใหม่หรือปัดฝุ่นตั้งชื่อใหม่ให้ดูน่าสนใจขึ้น ความจริงแล้วเรื่องปุ๋ยสั่งตัด กับเรื่องการผสมปุ๋ยใช้เอง เป็นคนละเรื่องกันเลยครับ
หลักการของการผสมปุ๋ยใช้เอง ก็คือว่า หาแม่ปุ๋ยที่ต้องการมา แล้วมีการคำนวณและผสมให้ได้สูตรตามที่ต้องการ ไม่ว่าจะเป็นการผสมปุ๋ย 15-15-15 ไว้ใช้เอง หรือสูตรอื่นๆ ก็ตาม โดยมีเป้าหมายหลักคือ จะได้ปุ๋ยในราคาที่ถูกลง และได้สูตรปุ๋ยตามที่ต้องการ แต่ความจริงแล้วในหลายกรณีการผสมปุ๋ยแบบนี้กลับมีต้นทุนสูงกว่าปุ๋ย 15-15-15 สำเร็จรูปที่วางขายตามตลาด ขึ้นอยู่กับว่าวัตถุดิบที่เอามาทำแม่ปุ๋ยนั้นเป็นอะไรและมาจากที่ใด แต่ว่าหากต้องการปุ๋ยที่มีสูตรแตกต่างกันออกไป ซึ่งไม่มีขายเป็นสูตรสำเร็จตามท้องตลาด เช่น 12-9-15 อันนี้ต้องผสมขึ้นมาใช้เองแน่นอนครับ แต่คำถามก็คือว่า สูตร 12-9-15 มีที่มาจากไหน ตรงนี้ต่างหากที่ต้องทำความเข้าใจ
การเลือกว่าจะใช้ปุ๋ยสูตรอะไร ก็ต้องรู้ก่อนว่าในดินมีธาตุอะไรอยู่บ้าง และมีปริมาณมากน้อยเพียงใด และพืชที่เราปลูกอยู่นั้น มีความต้องการธาตุอาหารแต่ละอย่างมากน้อยแค่ไหน และที่สำคัญคือ ดินของตนเองมีคุณสมบัติอย่างไร ทั้งหมดนี้จึงนำไปสู่การกำหนดว่าควรใส่ปุ๋ยอะไร ซึ่งความจริงแล้วถ้าจะพูดให้ชัดขึ้นแทนที่จะเป็นสูตรปุ๋ย ก็อาจต้องพูดถึงความต้องการไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และโพแทสเซียม แต่ละตัวเป็นอย่างไร คือพูดแยกกันเป็นตัวเดี่ยว ๆ ไม่ใช่สูตรผสมเสร็จอย่างที่เคยชินกัน แล้วจึงเลือกใส่ปุ๋ยตามนั้น
การที่จะรู้ว่าดินอย่างหนึ่งเมื่อปลูกข้าวแล้วควรให้ปุ๋ยอะไร เป็นหน้าที่ของนักวิชาการที่จะต้องไปศึกษามาก่อนแล้วรวบรวมข้อมูลไว้ ส่วนเกษตรกรทำเพียงแค่ไปวิเคราะห์ดินในพื้นที่ของตัวเองว่ามีธาตุอะไรมากน้อยแค่ไหน แล้วก็เอามาเทียบกับตารางแนะนำ ก็จะรู้ว่าควรใส่ปุ๋ยอะไรในปริมาณมากน้อยแค่ไหน แต่หากเปลี่ยนเป็นข้าวโพดหรือเปลี่ยนเป็นดินที่อื่น คำแนะนำดังกล่าวก็ย่อมแตกต่างกันออกไป และขั้นสุดท้ายคือ ผสมปุ๋ยไว้ใช้เองตามสูตรที่ต้องการ หรือตามสูตรที่ได้จากคำแนะนำ
ดังนั้น การผสมปุ๋ยใช้เองจึงเป็นเพียงปลายทางเท่านั้น ซึ่งจะไม่มีประโยชน์อะไรถ้าไม่มีการวิเคราะห์ดินและมีการศึกษามาก่อนอย่างละเอียดโดยนักวิชาการ การพิจารณาความต้องการใช้ปุ๋ยในดินแต่ละแห่งสำหรับพืชแต่ละอย่างก็เหมือนการวัดขนาดตัวเพื่อตัดเสื้อผ้าให้พอดีแก่ผู้ใส่ จึงเรียกว่าเป็นการให้ปุ๋ยแบบ "สั่งตัด" ซึ่งจะได้ขนาดตรงตามความต้องการ ส่วนการผสมปุ๋ยใช้เองก็เหมือนกับการตัดเสื้อผ้าให้ได้ขนาดที่วัดมาก่อน แต่หากเป็นการตัดโดยไม่มีการวัด ก็เหมือนการตัดเสื้อโหล เพื่อให้ใครเอาไปใช้ก็ได้ จึงมักไม่พอดีหรือไม่ได้ขนาด ซึ่งก็คงสู้วิธีการสั่งตัดไม่ได้ครับ
ที่มา : หนังสือพิมพ์คม ชัด ลึก วันที่ 16 มิถุนายน 2551
http://www.komchadluek.net/2008/06/16/x_agi_b001_207110.php?news_id=207110
ศูนย์นวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
Postharvest Technology Innovation Center
เทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว | ข่าวเกษตร | บทความ | ฐานข้อมูลงานวิจัย | วีดีโอ | Postharvest Technology
